kurtdereli mehmet pehlivan ne demek?

Kurtdereli Mehmet Pehlivan (1864, Tırnovo - 11 Nisan 1939, Balıkesir), Türk güreşçi. Kurtdereli, Fransız kaynaklarda "Cour-Derelli" olarak geçmektedir.¹²³

Yaşamı

Kurtdereli Mehmet, 1864 yılında, günümüzde Bulgaristan sınırları içinde bulunan -Türklerin yoğun olarak yaşadığı- Deliorman bölgesindeki Tırnova (bg: Велико Търново) vilayetinin Selvi kasabasına bağlı Bukriva (Çobanköy) -Bukriva'ya Balkan harpleri sonrasında, Mladen (Младен) ismi verilmiştir- köyünde doğdu.⁴ Mehmet Pehlivan, 1,95 m boyunda ve 148 kg ağırlığında idi. 21 yaşında iken Koca Yusuf'un karşısına çıktı, övgüsünü kazandı. 93 Harbi'nden sonra Balıkesir'in Kurtdere köyünde hayatına devam etti. 1934'te Soyadı Kanunu'ndan sonra Baykurt soyadını almıştır. 1939 yılında, 75 yaşında Balıkesir'de öldü.⁵

Güreş kariyeri

Dönemin meşhur pehlivanları Koca Yusuf, Adalı Halil, Kara Ahmed, Katrancı Mehmet Pehlivan, Karagöz Ali, Filiz Nurullah ve Hergeleci İbrahim ile güreşleri olmuştur. 1901 yılında Yıldız Sarayı'nda düzenlenen bir törende, Kara Ahmed, Adalı Halil, Molla İbrahim ve Ahmet Madaralı ile birlikte güreş sporunun ilerlemesindeki faydalı hizmetlerinden dolayı sanayi madalyası verildi.⁶ Ayrıca Kurtdereli'nin Kırkpınar başpehlivanlığı da bulunmaktadır.⁷

Avrupa maçları

Kurtdereli Mehmet, 1899 yılında Paris Şehir Ödülü Turnuvası'na katıldı.⁸ Callmett, Pitejenski ve Dumas gibi ünlü güreşçileri yendi. Petrow'a yenildi. Galibiyetler listesine Hint Gulan, Macar Caya, Rus Baradonow ve Alman Müller'i de ekledi.⁹ 1911 yılında, 32 gecede toplam 43 müsabakaya çıktı. Sonrasında "Cihan şampiyonu" unvanı verildi.¹⁰¹¹ Yazar İsmail Habib Sevük, "Kurdderelinin Londra Menkıbeleri" adlı yazısında Mehmet Pehlivan'ın İngiltere maceralarını anlatmıştır.¹²

Kurtdereli ve Atatürk

Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu), Ankara'da at yarışı alanında 1931 yılının 11, 12 ve 13 Kasım günlerinde, Türk pehlivanları arasında büyük bir yağlı güreş karşılaşması düzenlenmişti. Mustafa Kemal ve TBMM Başkanı Kâzım Karabekir Paşa da güreşleri sonuna kadar izlemişti. Türkiye başpehlivanının seçileceği bu müsabakaya, Türkiye'nin her tarafından birçok tanınmış pehlivan gelmişti. Eski ve namdar pehlivanlar da bu karşılaşmanın hakemliğine seçilmişlerdi. Başhakem olarak, Kurtdereli Mehmet Pehlivan ve Suyolcu Mehmet Pehlivan en büyük yeri almışlardı.¹³

Kurtdereli bu güreşlerde başhakem olarak bulunurken, Anadolu Ajansı, Havacılık ve Spor, Hâkimiyet-i Milliye muhabirleriyle konuşmalar yaptı.

Avrupa'da, gençliğinde yaptığı güreşleri anlattı. İşte, bu görüşmeler sırasında Kurtdereli Mehmet Pehlivan bu başarılarının sırrını öğrenmek için kendisiyle konuşanlara, baştanbaşa mücadele ve başarılarla dolu geçmişini anlatırken, birbirini kovalayan büyük zaferlerinin sırrını şöyle açıklamıştı: Prof. Dr. Afet İnan, Atatürk'le ilgili anılarında,¹⁴ bu güreşleri bizzat güreş yapılan yere Atatürk'le birlikte gelerek izlediğini şöyle anlatmaktadır:¹⁵

"Anadolu Ajansı'nın sorduğu soruyla, Kurtdereli'nin o sözü söylemesinden sonra, Atatürk'e, hakem yerinde oturan yaşlı Kurtdereli'yi gösterdiler ve onun hakkında bazı şeyler söylediler. Bu sözler Atatürk'ün hislerinin en derin noktasına tesir etmiş ve bu hâl gözlerinden akan birkaç damla yaşla belirmişti. "Türklük ve Türklüğün şerefi, Atatürk'ün üzerine titrediği en mukaddes varlıktır. Atatürk güreşleri seyrederken bilhassa Kurtdereli Mehmet Pehlivan'dan gözlerini ayırmamıştır. O gün, Çankaya'ya döner dönmez eski başpehlivana bir mektup yazar ve bu mektubu bir armağanla birlikte Ali Kılıç ve Salih Bozok ile gece yarısı Kurtdereli'ye vermek üzere gönderir. Kurtdereli, Suyolcu Mehmet Pehlivan ile kaldığı "Zafer Oteli"nde uykudan kaldırılır. Atatürk'ün gönderdiği para armağanı (bin Türk Lirası) ile kendisine övgüleriyle dolu mektubunu Pehlivana verirler. Kurtdereli ummadığı ve beklemediği bu iltifattan dolayı ağlar ve dualar eder.

Atatürk'ün yazdığı ve Türk sporu için bir direktif niteliğinde olan bu mektup şöyledir:¹⁶

Atatürk'ün mektubuna eklediği armağan ise şuydu: "İş Bankası Umum Müdürlüğü'ne, Kurtdereli Mehmet Pehlivan'a bin Türk lirası. Bu para, birinci kanun (Aralık ayı) aylığımdan faiziyle kesilecektir."¹⁷¹⁸

Kurtdereli ve Sultan II. Abdülhamid

Kurtdereli, kendisiyle konuşan bir gazete muhabirine şunları söylemiştir:¹⁹²⁰

"-İstibdat devrinde (Sultan II. Abdülhamid'in saltanat dönemi) Avrupa'ya gitmek için vapura bindiğim zaman Saray'dan bir mabeyinci gelip dedi ki:

"Zat-i Şahane'nin selamları var, Avrupa'da güreşirken tac ve tahtımın şerefini koruyarak güreş yapsın, buyurdular." Ben de kendisine dedim ki: "Zat-ı Şahane'nin tac ve tahtının olduğu kadar benim sırtımın da şerefi vardır!" Mabeyinci bir şey demeden gitti. Kendisine söylediğimi aynen Padişah'a söylemiş olacak ki, Avrupa'dan dönen pehlivanlara hediyeler ihsan verilmek âdet olduğu hâlde, avdetimde (dönüşümde) bana hiçbir şey verilmedi, fakat şu feleğin işine akıl sır erer mi? Bana dünyanın en büyük adamı, işte ömrümün son mükafatını verdi. Allah onu Türk milletine bağışlasın..."

Ödülleri

Kurtdereli Mehmet Pehlivan'ın nişan ve madalyaları arasında; II. Abdülhamid tarafından 1908'de verilen 4. dereceden Mecidi Nişanı Beratı ve 5 Aralık 1901'de ülkeye yararlığından dolayı verilen gümüş Sanayi Madalyası Beratı bulunmaktadır.²¹ V. Mehmed de Kurtdereli'ye güreşçiliğinden dolayı, 11 Aralık 1910'da Sanayi Madalyası Beratı vermiştir.²² Kurtdereli'nin madalyaları ilk kez 2018 yılında bulunmuştur.²³

Geleneği

Kurtdere köyünde, her yıl Mehmet Pehlivan adına, Kırkpınar'dan sonra Türkiye'nin en büyük yağlı güreş turnuvası olan "Geleneksel Kurtdereli Yağlı Güreşleri" düzenlenmektedir.²⁴²⁵²⁶ Balıkesir'de adını taşıyan "Kurtdereli Kapalı Spor Salonu" ve Balıkesir Valiliği binasının yanında bir heykeli bulunmaktadır. Ayrıca 2014 yılında, Karesi Belediyesi, Kurtdereli Mehmet Pehlivan'ı anlatan bir çizgi film yayınlamıştır.²⁷

Kaynakça

Orijinal kaynak: kurtdereli mehmet pehlivan. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

↩
↩
↩
↩
↩
↩
Gul, Mehmet, et al. "Lost Tradition in Kirkpinar Oil Wrestling: Importance of Kispet and Ceremony of Kispet Wearing." International Journal of Wrestling Science 5.1 (2015): 52-55. ↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩